پایان نامه بررسی تفاوت بین انواع تیپ های شخصیتی در بین دانشجویان دارای اضافه وزن و عادی

پایان نامه جهت دریافت مدرک روانشناسی بالینی

چکیده:

این پژوهش با هدف بررسی تفاوت بین انواع تیپ های شخصیتی در بین دانشجویان دارای اضافه وزن و عادی در شهر اردبیل است. جامعه آماری پژوهش حاضر دانشجویان دانشگاه آزاد در سال 93 بود که تعداد 40 نفر ازآنها به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در گروه افراد دارای اضافه وزن و افراد عادی قرار گرفتند. جهت جمع آوری اطلاعات از آزمون تیپ شخصیتی آیزنگ استفاده شده و با استفاده از رو ش های موجود در آمار توصیفی و استنباطی داده ها تحلیل شد . نتایج نشان داد که بین تیپ شخصیتی و اضافه وزن رابطه وجود دارد بطوری کع افراد با تیپ شخصیتی A دارای بیشترین اضافه وزن بودند .

کلمات کلیدی : افراد دارای اضافه وزن. افراد عادی .تی پ های شخصیتی

فصل اول :

کلیات پژوهش

مقدمه

ازآن دسته مسایلی که همیشه در حرفه روانشناسی حائز اهمیت بوده است روحیات و تیپ های شخصیتی دانشجویانی است که در این رشته یا رشته های دیگر مشغول به تحصیل می باشند.

افراد از نظر خصوصیات و صفات به تیپ های مختلف تقسیم بندی می شوند اما این نقش از تعامل آنها با عوامل زیست شناسی (آمادگی برای آسیب پذیری در برابر برخی بیماری ها) و عوامل روانشناختی گوناگون به وجود آید و موجب پیدایش ویژگی های شخصیتی افراد شده و تیپ های خاص از شخصیت را بوجود می آورد.روانشناسی شخصیت حوزه بسیار گسترده ای است زیرا شخصیت خود موضوعی است پیچیده و دارای ابعاد و جنبه های گوناگون که برای شناخت شخصیت انسان از دیر باز تلاش های بسیاری بعمل آمده که برخی از آنها غیر عملی و محدود و دیگر عملی و معتبر است .

او شخصیت را به عنوان ترکیبی از اعمال و افکار و هیجانات و انگیزشهای فردی بدانیم،موئلفه های سازنده شخصیت ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد از سوی دیگرامکان دارد این موئلفه ها به طریق مختلفی ترکیب شده باشند . به طوری که الگوهای شخصیت به وجود می آورند .

تی ها و ویژگی های شخصیتی چون کمالگرایی – برون گرایی – دور نگرایی- سایکوتیک و نوروتیک تیپA-B….  تاثیر زیادی بر نوع مکانیزم های و نحوه همکاری با پزشک و سلامتی روانی و جسمی بسیار دارد . این الگوهای شخصیتی رفتاری از دو جنبه مرضی – غیر مرضی مورد توجه قرار میگیرند. جنبه های پرخاشگری با مرضی اضطراب ، افسردگی ، عزت نفس پایین در ارتباط است . در حالی که جنبه های غیر مرضی مثل گرایش به رعایت پرهیز و درمان با الگوی رفتاری تیپ های شخصیتی مرتبط میباشد .

با توجه به اینکه افراد از نظر خصوصیات و ویژگیها به تیپ های مختلفی تقسیم میشوند . تیپ های شخصیتی مورد بحث این پژوهش ، تیپ های شخصیتی A-B برونگرایی – دورنگرایی و نورتیک – غیر نورتیک وبرررسی ر رابطه ان با چاقی افراد میباشد . بدین خاطر به موجب تفاوت در واکنشهای افراد انواع تیپ های ارائه شده ، به بررسی انواع تیپ های شخصیتی مطرح شده در بالا خواهیم پرداخت .

بیان مسأله

اصطلاح شخصیت هدف نهایی تمام بررسی های روانشناختی است و بیش از سایر مفاهم توجه روانشناسان را به خود معطوف کرده است. زیرا در روانشناسی یافته نیست که در شناسایی و شناساندن شخصیت سهمی بر عهده نداشته باشد.در رابطه با افراد تیپ شخصیتی (A,B,F,C)از آنجایی که افراد:تیپAتنش زیادی برای انجام کارهای خود دارند،اضطراب آنها بالاست و از طرفی مستعد به بیماری های کروفری قلبی و فشار خون هستند و در مقابل افراد تیپBویژگی های مغایر با آنرا دارند.تیپ B کسانی هستند که ویژگی های "سنخ A"را زا خودشان نشان نمی دهند.این گونه مردم بدون احساس گناه هی آرامند و بدون احساس ناآرامی کار می کنند،حساسیت به فوریت های زمانی و ناشکیبایی هراه آن در آنان دیده نمی شود و چندان نیاز به لغایش پیشرفت های خود یا گفتگو درباره آن نشان نمی دهند.بنابراین شناسایی افراد سنخ Aوآموزش آنها از طریق  تن آرامی [1]و درمان ،می تواند از ناتوانی های زیاد افراد دارای تیپ شخصیت Aبکاهد و آنها را در سازگاری با محیط اطراف یاری دهد.

تیپ شخصیتی Fگرایش به اقتدار طلبی دارند. برخی از ویژگی های شخصیت اقتدار طلب که به وسیله این محققان مشخص شده است عبارتند از تعجدفکری،عدم گذشت در برابر برخفای دیگران دارای تعایلات تبعیض نژادی، شدیدا خود محور،تعلق نسبت به منابع قدرت اما زورگو به زیر دست طرفدار مجازات های سخت و خشن ، پیشدائری نسبت به گروه های دیگر به ویژه اقلیت ها افرادی که در گروه هایی نظیر "کوکلوکس کلان" عضویت پیدا می کنند.

تیپ دیگری از شخصیت که به سهولت به بیماری سرطان دچار می شوند و نسبت به انواع دیگر شخصیتها بلافاصله بعد از ابتلا به سرطان سریعتر و زود تر از سایر بیماران از پا درمی آیند تیپ شخصیت (c) نام دارد و مشخص شده  که این نوع تیپ از شخصیت ها در اثر استرس ها و اضطرابها نسبت به افراد عادی مرگ زودرس پیدا می کنند.

بر اساس تجربیات احتمالا می توان اغلب برونگرایان و درونگرایان را با دقت توصیف کرد. برونگرایان به سمت دنیای بیرون گرایش دارند . معاشرتی، تکانشی، مخاطره جو، سلطه جو هستند.علاوه بر این معلوم شد کسانی که در پرسشنامه شخصیتی ایزیک نمره بالایی در برونگرایی می گیرند از آنهایی که نمره پایین تری می گیرند،هیجانات خوشایند بیشتری را تجربه می کنند.بنابراین افرادی که نمره پایینی می گیرند ،به عنوان درونگرا طبقه بندی می شوند.

در رابطه با افراد روانجور(نوروتیک) به صورت مضطرب، افسرده، تنیده،غیر منطقی و دمدمی توصیف می شوند. امکان اینکه آنها عزت نفس پایینی داشته و مستعد احساس گناه می باشند وجود دارد.آیزیک معتقد بود که سیستم عصبی خود مختار[2]  در افراد روانجور حتی به عوامل استرس زای ملایم، واکنش مخرط نشان می دهد که زودرنجی و حساسیت بیش از حد مزمن به بار می آورد.یکی از مسائلی که شاید به نوعی با تیپ شخصیتی افراد در ارتباط باشد اضافه وزن در آنها است . اختلال در متابولیسم چربی، اغلب خود را به صورت یک بیماری مزمن به نام چاقی و اضافه وزن نشان می دهد. اضافه وزن به حالتی گفته می شود که وزن بدن 10 تا 19 درصد از وزن ایده آل(وزن ایده آل هم بر حسب شاخص توده بدنی و هم بر حسب تناسب وزن با قد تعیین می شود)بالاتر است و چاقی نیز به حالتی گفته می شود که در آن وزن بدن 20 درصد از وزن ایده آل بیشتر است(شیخ ،1382).

چاقی، از نیمه ی اول قرن بیستم رو به افزایش نهاده و بخش قابل توجهی از افراد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را در برگرفته است که از آن به عنوان مهم ترین عارضه ی تغذیه ای و یک معضل اجتماعی در سطح جهان یادمی شود(موسویان،1389).

امروزه، چاقی یکی از معضلات بهداشتی و عامل خطر برای بروز بسیاری از بیماری ها نظیر دیابت بیماری های قلبی- عروقی، پر فشاری خون و سرطان است. چاقی افزون بر بیماری های جسمانی می تواند با شیوع بالای اختلالات روانی همراه باشد(صفی فرد ،1387).

چاقی، تنها ناشی از عوامل فیزیولوژیایی نیست بلکه نتیجه ی تاثیر متقابل عوامل روانی و فیزیولوژیکی است که توسط مرکز درمانی و پزشکی به عنوان یک بیماری، طبقه بندی شده است. از نظر روانشناختی ممکن است متغیرهای زیادی با اضافه وزن ارتباط داشته باشند.از جمله این متغیرها می توان به اختلالات شخصیت و اضطراب و استرس اشاره کرد.(گل پرور،1386).

با توجه به موارد مذکور محققین در حاضر به دنبال یافتن پاسخ برای پرسش ذیل هستند که آیا بین تیپ های شخصیتی و اضافه وزن افراد رابطه وجود دارد؟

ضرورت اهمیت تحقیق

در رابطه با تیپ های شخصیتی ، عوامل زیادی از فشار زاها و ناراحتی های عاطفی، هیجانی و روانی در سرتاسر زندگی ادمی وجود دارد که افراد آدمی واکنش های متفاوتی در رویارویی با اینگونه عوامل تنش زا داشته و با آن مقابله می کنند، در مقابل برخی افراد نیز به جنبه های شخصیتی نسبت به این فشارزاها  بسیار آسیب پذیرند و یا کاهش استرس ناشی از عوامل فشارزا نیستند.در این صورت به استرس آنها افزوده می شود،بنابراین توجه به این دسته از خصوصیات شخصیتی فرد ، که وی را مستعد تحمل فشار روانی و تنش زا می کند کاملا ضروری به نظر می رسد.اهمیت و ضرورت این تحقیق در آن  می باشد که شناسایی افراد در گروه های خونی مختلف را در رابطه با تیپ های شخصیتی داشته باشیم. در واقع تیپ های شخصیتی افراد هراه با گروه های خونی مختلف موجود در آنها به عنوان متغیرهای اثرگذار، از جمله ضرورت های این پژوهش می باشد.از سوی دیگر شناخت وضعیت موجود در برآورد کردن میزان آسیب پذیری، بهترین راه حل برای ارتقاء سطح بهنجار جامعه می باشد. اضافه وزن و چاقی تهدیدی جدی برای سلامتی محسوب می شوند (پری و کورسیکا، 2006 ). شیوع چاقی به طور جهانی در حال افزایش است (اگدن[3]، 2010 وکوسزمارسکی، فلگال، کمبپل و جانسون، 1994 )، به طوریکه این پدیده در 20 سال گذشته افزایش زیادی داشته است(3WHO،1997) و هیچ گونه شواهدی دال  بر کند شدن روند صعودی آن وجود ندارد (ماگاری، دانیلز و بولتون[4]، 2001 ). شیوع چاقی در میان ایرانیان بالاتر از 18 سال5/21 %گزارش شده است که این میزان در میان زنان ایرانی(3/27%) بیشتراز مردان ایرانی (7/13%) است(میرزازاده، صادقی راد، حق دوست و همکاران،2009 ).

همچنین به گزارش اگدن، کلمنتی و آیلوین ( 2006)درصد هم ابتلایی چاقی با سایر بیماریها از سال 1991 به بعد سه برابر شده است. به این معنا که چاقی باعث ایجاد عوارض جسمی نظیر بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت،آسیب دیدگی مفاصل، کمر درد، انواع سرطان، پرفشاری خون و افزایش میزان مرگ و میر می شود (اگدن، 2007 ) و پیامدهای روان شناختی آن نیز شامل کاهش سطوح حرمت خود، ضعف تصویر خود (خود پنداره) ، کاهش کیفیت زندگی، افزایش امکان ابتلا به اختلالهای افسردگی، دو قطبی، حمله وحشت زدگی ، بازار هراسی است (اگدن، 2007).به طور کلی با وجود برخی مسایل و مشکلات در مورد این موضوعات در جامعه ما را بر این داشت تا به بررسی رابطه تیپ های شخصیتی با اضافه وزن دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اردبیل بپردازیم تا شاید گامی هر چند کوچک در جهت رفع نیاز های جامعه برداشته و راه را برای بررسی و تحقیقات بعدی هموار ساخته باشیم.

هدف کلی

بررسی تفاوت  بین تیپ های شخصیتی در دانشجویان دارای اضافه وزن و عادی

اهداف جزئی

اهداف جزئی در تحقیق زیر مجموعه و برگرفته از اهداف کلی می باشد که در این پژوهش اهداف جزئی عبارت است از :

تعیین تفاوت تیپ شخصیتی ( A , B) در دانشجویان دارای اضافه وزن و عادی

بررسی تفاوت تیپ شخصیتی برون گرا و درون گرا در دانشجویان دارای اضافه وزن و عادی

بررسی تفاوت تیپ شخصیتی (نوروتیک –غیر نوروتیک) در  دانشجویان دارای اضافه وزن و عادی

فرضیه های پژوهش

فرضیه های پژوهش از اهداف آن سرچشمه می گیرد بنابراین در این پژوهش فرضیه های تحقیق عبارت است از :

1. تیپ شخصیت (A , B) در افراد دارای اضافه وزن و عادی متفاوت است

2. تیپ شخصیت (نوروتیک –غیر نوروتیک) در افراد دارای اضافه وزن و عادی متفاوت است

تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش

الف) تعاریف نظری:

تیپ A , B: تیپ A با الگو های رفتاری از قبیل پرخاشگری – بی حوصلگی – اضطراب – افسردگی – رقابت جویی – عزت نفس پایین – گرایش به مو فقیت و سخت کوشی در ارتباط می باشد.در حالیکه تیپ B  الگوهای رفتاری مغایر با تیپ A را دارا هستند.

تیپ برون گرا و درونگرا:

تیپ های برون گرا به سمت دنیای بیرون گرایش دارند-همنشینی با دیگران را ترجیح می دهند. معاشرتی – تکانشی – مخاطره جو- جسور و سلطه گر می باشند.در مقابل افراد دارای تیپ درونگرا الگوهای رفتاری مغایر با تیپ برونگرایان را دارا می باشند. یعنی در خود فرو رفته به دور از اجتماع هستند.

تیپ نوروتیک و غیر نوروتیک:

افراد دارای تیپ نوروتیک(روان رنجور) به صورت مضطرب –افسرده- تنیده – دمدمی و غیر منطقی توصیف می شوند.امکان دارد که عزت نفس پایین داشته و مستعد احساس گناه باشند. در مقابل افراد غیر نوروتیک( بهنجار) الگوهای رفتاری مغایر با تیپ نوروتیک را دارا می باشندک(آیزنک نظریه های شخصیت، ص 323

اضافه وزن :

اضافه وزن[5]  به حالتی گفته میشود که فرد بیش از وزن مناسب و کمتر از حد چاقی وزن داشته باشد. اضافه وزن بسیار شایع است (تا یک میلیارد نفر) به خصوص اگر سبک زندگی فرد دارای مصرف غذای زیاد و تحرک ناکافی باشد.

ب) تعاریف عملیاتی

تیپ A و B : عبارت است از نمره ای که هر آزمونی در مقیاس تیپ شخصیت AوB  کسب می کند در این پژوهش نمره بالای 10 بیانگر وجود تیپ A می باشد، در مقابل نمره کمتر از این حد بیانگر وجود تیپ B می باشد.کمتر از 10 نمره

تیپ برونگرا و درونگرا:عبارت است از نمره ای افراد در مقایس تیپ برونگرایی و درونگرایی کسب می کنند.در واقع افرادی که در صفات E نمره بالایی می گیرندف با عنوان برونگرا و افرادیکه نمره پایینی می گیرند، با عنوان درونگرا طبقه بندی می شوند.

تیپ نوروتیک و غیر نوروتیک: عبارت است از نمره ای فرد در این مقیاس کسب می کند.

شخصیت :شخصیت به رغم آلپورت سازمانی پویا در درون فرد می باشد که از نظام های روانی و جسمانی تشکیل شده است که ویژگی رفتاری و افکار راتعیین می کند.( آلپورت نظریه های شخصیت ،ص 284

اضافه وزن: معمولاً پزشکان برای تشخیص وزن مناسب در افراد، از فرمولی براساس قد و وزن استفاده می‌کنند که نمایه توده بدن[6] نامیده می‌شود و از تقسیم وزن بر مجذور قد بدست میاید. اگر نمایه توده بدن فرد بین ۲۵ تا ۲۹ باشد آن را اضافه وزن و از این حد بالاتر را چاق میگویند.