مقدمه
قدمت پدیده سیاحت به قدمت تاریخ بشری است انسانها بعد از اینکه یکجانشین شدند و نیاز به مسکن و خوراک آنها تقریبا برطرف شد و دیگر نیازی به تغییر مکان برای یافتن چراگاه و شکار نداشتند. تمدن ها را در طی هزاران سال شکل دادند. بعد از گذشت قرن ها، انسانها در پی شناخت سرزمین ها و تمدن های دیگر تصمیم به سفر گرفتند. کم کم این اشتیاق برای دیدن سرزمین های جدید تبدیل به یک حرفه شد و افرادی چون مارکوپولو بیشتر عمر خود را صرف سفر کردند. بعد از انقلاب صنعتی اندیشه جهانگردی نوین برای اولین بار شکل گرفت و گردشگری و سیر و سیاحت به دلیل خاصیت اشتغالزایی و کسب درآمدی که پیدا کرد تبدیل به یک صنعت جدید شد. از آن موقع به بعد این صنعت حرکتی رو به رشد داشته و کشورهای رو به رشد و به خصوص صنعتی از آن به عنوان یکی از راه های پیشرفت و توسعه استفاده می کنند. صنعت گردشگری امروز به دلیل خاصیت اشتغالزای و درآمد بالایی که دارد جزء سه صنعت اول دنیا محسوب می شود و در میدان رقابت با دو صنعت نفت و تجارت در حال پیشه گرفتن است. (You ell. 2000)
صنعت توریسم امروزه به قدری در توسعه اقتصادی اجتماعی کشور ما اهمیت دارد که اقتصاد دانان آن را «صادرات نامرئی» نام نهادند محققین علوم اجتماعی، جامعه شناسی، روانشناسی و باستان شناسی و معماری نیز در زمینه های دیگر این صنعت را از جمله برقراری روابط فرهنگی و اجتماعی، تعادل بخشی روانی به جوامع تبین هویت قومی و فرهنگ سنتی و تجاری کردن آن، ارتباط با جوامع بومی و آثار تاریخی کشف تمدن درخشان کشورها بررسی شناسائی و مرمت و حفاظت بناهای تاریخی و نظایر آن را مورد بررسی قرار می دهند (رضوان 1370 ص 8)
امروزه گردشگری همگام با پیشرفت تکنولوژی و در مسیر برآورده ساختن انتظارات و تمایلات گردشگران در حال رونق و شکوفایی می باشد. گردشگری به عنوان بخش پردرآمد و اقتصادی همواره مورد توجه دوست ها و کارشناسان اقتصادی بوده است به گونه ای که در معادلات اقتصادی برخی از کشورهای بزرگ و صنعتی نقش محوری ایفا می کند. به طوری که آمریکا در سال 2006 درآمدی معادل 7/85 میلیارد دلار از گردشگری بدست آورده و بعد از آن کشورهای اسپانیا و فرانسه به ترتیب با درآمد 1/51 و 9/42 میلیارد دلار قرار دارند. ((WWW.UNWTO.COM
با افزایش میل به سفر و ظهور گونه های جدید گردشگری و رغبت سازمان ها و گردشگران به توسعه تورهای تخصصی بررسی و شناخت اشکال جدید گردشگری و تمایلات گردشگران ضروری می باشد. شناخت و معرفی جاذبه های گردشگری و برنامه ریزی برای استفاده بهینه از این جاذبه ها به منظور برقراری توسعه پایدار و پیشگیری از اتلاف منابع محدود با هدف استفاده آیندگان همواره مد نظر کارشناسان گردشگری بوده است. حذف و نگهداری جزیره از آلودگی های کثرت گردشگران همواره مورد توجه متولیان بوده و خواهد بود.
فصل 1
-1 بیان مساله
صنعت گردشگری پرسودترین و کم هزینه ترین صنعت است که باید از آن بهره گرفت در دو دهه گذاشته صنعت گردشگری از جمله صنایعی است که در جای جای دنیا با تحولات زیادی مواجه شده است تأثیر این صنعت در بالا بردن میزان اشتغال در کشورها، افزایش درآمدهای ارزی، رونق صنایع داخلی گسترش همکاری های بین المللی و بسیاری دیگر از عوامل پیش برنده اقتصادی موجب شده است تا نگرش گشورهای دنیا به مرز آن تغییر یافته و صنعت توریسم جایگاه مهمی در سیاستگزارهای دولت ها پیدا کند. (دنیای تجارت سال دوم . شماره 12 تا 14)
میان تحولات این صنعت و افزایش نقش آن در درآمد زایی برای کشورهای دنیا تا اندازی است که حنی بسیاری از کارشناسان اقتصادی از آن به عنوان صنعت قرن بیست و یکم یاد می کنند و یا به تعبیر دیگر به عنوان صنعت سفید، با این وجود این صنعت پر درآمد و اقتصادی همواره مورد توجه دولت ها و کارشناسان اقتصادی بوده است به گونه ای که در معادلات اقتصادی برخی از کشورهای بزرگ صنعتی نقش محوری ایفا می کنند از دیدگاه دیگر کارشناسان صنعت توریسم، به منظور برقراری توسعه پایدار و پیشگیری از اتلاف فرصت های شغلی با هدف استفاده کامل از اشتغالی همواره مد نظرپیشگیری اقتصادی بوده است . (همان منبع )
صنعت گردشگری به دلیل وابستگی زیاد به سرمایه های انسانی و ایجاد فرصت های شغلی مورد توجه کشورهای در حال توسعه می باشد و یکی از بهترین روش های ایجاد اشتغال و توسعه پایدار به شمار می رود.
این صنعت با شاخه های متعددی از قبیل ، طبیعی ، گردشگری مذهبی ، فرهنگی، ورزشی ، اکوتوریسم سلامت ، شکار و ...... توجه عموم مردم جهان را به خود جلب نموده است (سومین کنفرانس مخصوصی سازی و سرمایه گذاری گردشگری گشورهای اسلامی اتاق بازرگانی و صنایع ومعادن ایران اردیبهشت 88، تهران)
بسیاری از نویسندگان، گردشگری را یک فرصت منحصر به فرد اقتصادی می دانند (ارباسلی، 2000: 3- سینگرواستبلی 1997: 4- و لاکوور 1994: 9و00000)
در سالهای اخیر، گردشگری منبع در آمد سرشار در تجارت جهانی م عنصر مهمی در بهبود و تنظیم موازنه بازرگانی و تراز پرداخت های بسیاری از کشورهای شده است (مدیریت گردشگری، کاظمی، دکتر مهدی، 1386: 4 )
یکی از اهداف گردشگری برای بالقوه کردن پتانسیل ها و هماهنگی بین آنها برای ایجاد فرصت های اشتغال و در نتیجه کسب درآمد در ایجاد اشتغال برای نیاز حال و آینده یک جامعه می باشد. با توجه به این مقدمه پی می بریم که هدف از این پژوهش بحث اقتصادی صنعت گردشگری در جزیره کیش است و چگونه می توان در توزیع درآمد وایجاد فرصت های شغلی در یک منطقه ایفاء نقش کند
1-2- اهمیت موضوع تحقیق
صنعت گردشگری در جزیره کیش از ظرفیت های بسیار بالایی برای رشد وتوسعه اقتصادی برخوردار می باشد خیل مشتاقان سفر به جزیره کیش موئید این مسئله است که جذابیت های بسیار بالای برای رشد و توسعه اقتصادی و درآمد زای محلی برخوردار است، میزان توزیع درآمد و ایجاد فرصت های شغلی جدید چه نقشی در سطح بهبود زندگی بومی جزیره ایفا می کند بنگاهای که فرصت های شغلی را ایجاد می کند را می توان به سه دسته تقسیم نمود: الف- زیر ساختارها و کلیه عوامل مربوط به آن. ب: عوامل جغرافیای طبیعی، ج: بنگاهای اقتصادی .
الف – زیر ساختارهای یکی از عوامل تسهیل امر گردشگری می باشد زیرا لازمه هر گردشگری وجود عوامل زیر ساختار کافی می باشد زیرا یکی از اضلاع مثلث گردشگری زیر ساختارها آن می باشد و عدم وجود آن در معقوله گردشگری عملا دچار مشکل و حتی غیر مکنی خواهد ساخت مثل حمل و نقل راه های ارتباطی به جزیره کیش در حال حاضر هوای و دریای می باشد. پس لازمه آن وجود پایانه های مسافرتی اسکله و فرودگاه می باشد. بخشی زیر ساختارهای مؤید این مسئله است که تعدادی زیادی فرصت های شغلی را دفاتر آژانس های فروش بلیط- ناوبری- پایانه ها- تبلیغات- ساخت ابنیه ..... را فراهم می آورد.
ب – عوامل جغرافیای طبیعی یکی از موهبت های الهی در جزیره کیش وجود چنین مناطقی می باشد که می توان آنها را برای استفاده از گردشگران فراهم نمود و آن مستلزم وجود شرایط قابل پسند ار لحاظ گردشگران به جزیره می باشند و این یک جایگاه خوبی برای فراهم شدن شغل برای تعدادی از شاغلین در این بخش می باشد. مانند استفاده از ساحل و دریا برای تفریحات و سرگرمی های جذاب هم چون قایق سواری- غواصی- ماهیگیری و ......... می باشد.
ج- بنگالهای اقتصادی را می توان به این صورت عنوان نمود که وجود مراکز اقامتی- پذیرای حمل و نقل شهری و دفاتر خدمات شهری، مراکز تجاری- سیاحتی- تفریحی- ورزش ، علمی درمانی و ..... اشاره نمود که هر واحد به نوبه خود درصدی از شاغلین در بحث گردشگری را به خود اختصاص داده است .
1-3- هدف های تحقیق
از آنجا که گردشگری یک معقوله فراملی می باشد و از دید اقتصاد دانان پوشیده نیست
داشتن ابزار های لازم جهت بهبود کیفیت این مسئله به چگونه می باشد که بتوان از سطح مطلوب کیفی در حد استانداردهای بین المللی این صنعت برخوردار بود زیرا عرصه رقابت در این بخش بسیار فعال و با شتاب در حال حرکت می باشد و لازمه آن بهبود سطح کیفی وکمی آن بخصوص در بخش نیروی کار آزموده مطابق با استاندارد روز جهان از دانش و آگاهی کامل در این صنعت برخودردار می باشد.
1-4- پرسشها اصلی
1- از لحاظ کمی تعداد شاغلین بومی در بخش گردشگری در جزیره کیش چند درصد از کل شاغلین این صنعت می باشد
2- سطح کیفی شاغلین بومی در بخش گردشگری به چه میزان است آیا قبل از اشتغال دوره های آموزش را در کارگاه های مخصوص این صنعت و یا دانشگاه های مرتبط کسب دانش نموده اند
3- درصد شاغلین سطوح بالا این صنعت به چه میزان است آیا فقط در بخش های خدمات و سطوح پائین فعالیت می کنند یا ارتفاء شغلی برای آنها نیز وجود دارد.
1-5- قلمرو تحقیق
1-5-1- قلمرو موضوعی
اشتغال و بررسی فرصت های اشتغال کنونی و چشم انداز آینده به ایجاد فرصت های جدید اشتغال و در خصوص تخصصی شدن شاغلین در این صنعت برای دانش آموختگان آن و توزیع عادلانه در آمدهای حاصله از رونق گردشگری در میان بومیان موضوعی است که هدف تحقیق را مشخص می کند که در چه قلمرو فکری کنکاش شود.
1-5-2- قلمرو مکانی
جزیره زیبای کیش در میان آب های نیلگون خلیج همیشه فارس به آن جاذبه های چشم نواز که چشم هر بیننده ای را مجذوب زیبایی های خود می کند قلمرو تحقیق را به خود اختصاص می دهد با این وجود این تحقیق قابلیت تعمیم دادن آن را به سایر مناطقی که ویژگیهای خاص گردشگری را داشته باشد محقق می نماید.
1-5-3- قلمرو زمانی
وضعیت موجود اشتغال و ظرفیت های فعلی جذب نیروی انسانی بومی و ساکنین جزیره در حال حاضر به چگونه می باشد را بررسی می نمایم و از لحاظ کمی چه درصدی از شاغلین در جزیره کیش به بومیان اختصاص دارد.
1-6 پیشینه تحقیق
گردشگری معقوله ای است که افکار زیادی از اندیشمندان را به خود جلب نموده و هرز چند گاهی دل مشتاقان به این صنعت را شیفه خود کرده و آنها دست به قلم شده و در خصوص گردشگری به ثبت آثار با ارزش مبادرت نموده اند در این خصوص جزیره کیش سوژه بسیاری از علاقه مندان برای کنکاس در معقوله گردشگری قرار گرفته که می توان از گذشتگان دور و معاصری نام برد.
1- حکیم شش الدین محمد کیش و سعدی در کیش که توسعه جعفر حمیدی و خلیج فارس و جزیره کیش از دیدگاه جغرافی دانان مسلمان و سفرنامه های احمدرضا جعفری و برخی از جزایر و شهرهای خلیج فارس در سفرنامه ها و ستون فارسی از محمد امینی رکنی و محققان که امروزه آثاری از خود به جای گذاشته اند شامل:
- کلیاتی درباره خلیج فارس ایرج افشار سینای
- بندر باستانی سیراف، دولتخانه کیش نورالله کسائی
- آینه صنعت گردشگری در کیش شفاف و روشن است علی اکبر ناطق نوری 1378
- بازتاب رونق گردشگری کیش در روزنامه های حکف نیوز و الخلیج تیر 1377
- کیش جزیره ای کوچک با آرزوهای بزرگ فروردین 1377
- تابستان، تفریح، سفر – گردش- زیارت مرداد 1378
- برای جذب گردشگران خارجی جاذبه های سیاحتی در کیش معرفی می شود خرداد 1378
- به بهانه اجرای طرح احیاء بازندی سازی و مرمت قنات تاریخی کیش رازهای نرفته در دل کیش پدیدار می شود 1377
این نمونه هایی از صدها مقاله و تحقیق در خصوص گردشگری از دیدگاههای ممختلف می باشد ولی با دقت که نگریسته شد در خصوص اشتغال از صنعت گردشگری مقاله و تحقیق در خصوص کیش که هدف آن باشد. مشاهده نگردید.
1-7- مراحل انجام کار روش تحقیق
1-7-1- روش تحقیق بکار رفته
روش تحقیق بکار رفته شده در این پژوهش توصیفی – تحلیلی و کتابخانه ای می باشد.
1-7-2 جامعه آماری
جامعه آماری جهت پژوهش مورد مطالعه قرار گرفت، بومیان ساکن جزیره می باشند. کسانی که اصالتا بومی جزیره می باشند و در تکمیل و نتیجه گیری کاملتر که به نتیجه خواسته شده منتج شود از کل ساکنین جزیره هم استفاده شده
1-7-3 شیوه گردآوری اطلاعات
اطلاعات مورد نیاز جهت تکمیل این تحقیق با استفاده از موارد زیر گردآوری شد:
بررسی و استفاده از منابع کتابخانه ای، اینترنتی
گردآوری اطلاعات از طریق کارشناسان و مصاحبه های حضوری
بررسی و مشاهده میدانی