پایان نامه جایگاه اوقات فراغت در مدیریت زمانی نوجوانان و جوانان استان قزوین

کاشناسی

راهنمایی و مشاوره

چکیده

موضوع این تحقیق که به بررسی آن پرداخته می شود جایگاه اوقات فراغت در مدیریت زمان نوجوانان و جوانان استان قزوین می باشد.

در مسأله اوقات فراغت بحث،بحث پر کردن نیست،چون ما یک مقدار به کیفیت هم باید نگاه کنیم بحث،بحث غنی سازی است که پر کردن مفهوم ندارد ما باید غنی سازی کنیم و کیفیت باید بالا باشد.

امروزه اوقات فراغت تنها به فرصتهای خالی در زندگی روزمره افراد اطلاق نمی شود که با هر وسیله و به هر شیوه ای بتوان آن را پر کرد چگونگی اوقات فراغت هم اینک در کشورهای پیشرفته یکی از شاخص های رفاه در برنامه های عمران و توسعه است.

کارشناسان عموماً بر این باورند که اوقات فراغت را نمی توان منحصر به فصلی از سال و یا متعلق به گروه و قشر خاصی از جامعه دانست.اوقات فراغت،امکان       بالقوه ای مفید و مؤثری است که می تواند و باید در دسترس همه طبقات اجتماعی قرار بگیرد و هر فرد در خور امکانات و موقعیت اقتصادی و فرهنگی خود از آن برخوردار شود.

اگر مسئله اوقات فراغت برای افراد جامعه بویژه جوانان و نوجوانان مطرح است الزاماً بایستی به خواست آنها توجه کافی شود چه تضمینی وجود دارد که فرد هنگام استفاده از برنامه های تفریحی و یا شرکت در اردوهای خارج از شهر دجار بدآموزی نشود.

اگر می گوییم جوانان و نوجوانان باید از اوقات فراغت کافی برخوردار باشند مطلوبیت و کیفیت این اوقات را نباید از نظر دور داشت.

دانش آموز و خانواده وی در برنامه ریزی های مربوط به اوقات فراغت به عنوان محور اصلی تصمیم گیری باید مشارکت فعالانه داشته باشند.

یکی از مشخصه های مهم اوقات فراغت،فراهم آوردن امکان دستیابی به استقلال و همانند کردن رفتار در مقایسه با افراد بزرگتر استونداشتن برنامه ها در طول اوقات فراغت به سرگردانی جوان و نوجوان دامن می زند و احساس پوچی و بیگانگی را در وی تقویت می کند چنین احساسی در نهایت منجر به بروز انحراف ها و ناسازگاری ها می شود.

اوقات فراغت جوانان و نوجوانان را بایستی به عنوان یک ضرورت حیاتی در نظر داشت.اگر اوقات فراغت از جنبه تفریحی و سرگرمی مورد توجه قرار می گیرد بیشتر برای ایجاد انگیزه و پذیرش برای رسیدن به هدف است.اوقات فراغت فرصت بسیار خوبی است برای پیشگیری از آسیب ها و در نتیجه به هر میزان که در این زمینه سازگاری شود،سود آن متوحه جامعه خواهد بود.

اوقات فراغت را نه در یک محدوده مشخص زمانی و برای قشر خاصی از جامعه،بلکه برای همه فصول و به منظور سرویس دادن به همه افراد بایستی مورد توجه قرار داد.متأسفانه خانواده های مشمول بیش از طبقات اجتماعی دیگر در رابطه با کودکان و نوجوانانشان از اوقات فراغت بهره می گیرند.و به طور کلی هدف از تحقیق مورد نظر تفحص در زمینه برنامه ها و کلاسها و فعالیت های فوق برنامه ای که در طول سال تحصیلی و در زمان تعطیلات تابستان برای این اقشار جامعه در نظر گرفته و اجرا می شوند و همچنین یافتن راه حلها و پیشنهادات مؤثر برای پر کردن و بهینه سازی صحیح اوقات فراغت و همچنین نیازهایی که برای برنامه ریزی در زمینه آموزش و پرورش خود و شناخت و شناسایی مشکلات دانش آموزان و همچنین نیازها و امکانات اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و غیره.

همچنین روشی که در این تحقی استفاده شده از روش کتابخانه ای است و ابزار جمع آوری اطلاعات تحقیق پرسشنامه می باشد که دانش آموزان گروههای سنی مقطع راهنمایی و دبیرستان و دانشگاه بدان پاسخ دادند و مورد تجزیه و تحلیل در فصول بعد قرار می گیرد و بدان پرداخته می شود اهمیتی که این موضوع برای نوجوانان و جوانان دارد چون بخش قابل توجهی از زندگی آنان در زمان فراغت به بطالت گذرانده می شود برای پرداختن دانش آموزان به این موضوع حساس و واقف بودن به این مسئله،برای پاسخگویی به این نیاز نوجوانان و جوانان طراحی شده و همچنین پیشنهاداتی که در این زمینه برای این قشر آسیب پذیر جامعه در نظر گرفته شده امید است مورد توجه مسئولیت و دست اندر کاران ذیربط و مورد توجه دانش آموزان و نوجوانان و جوانان قرار گیرد تا از انحرافات و فعالیت های مخرب و ناسالمی که در جامعه وجود دارد تا حدودی جلوگیری و درمان شود چون رمز موفقیت و سرافرازی یک جامعه در گرو داشتن و تربیت صحیح نوجوانان و جوانان کارآمد و خلاق و اهمیتی که به فراغت آنها داده می شود.

مقدمه

نشاط و سررور لازمه زندگی است و پژمردگی و کسالت زایل کننده استعدادها و توانایی های انسان می باشد.در فضایی که که نوجوانان و جوانان و حتی بزرگسالان فرصت تحرک و تلاش می یابند و فارغ از کارها و امور عادی و رسمی به تفریح و سرگرمی مورد علاقه خویش می پردازند می توان به استمرار فعالیت ها و شکوفایی استعدادها دل بست.به عبارت دیگر در جایی که مجالی برای فراغت یافت نمی شود افسردگی و رخوت به سراغ انسان خواهد آمد.

ضرورت توجه به اهمیت کاربرد اوقات فراغت آن چنان نباشد که تمدن امروزی را به خود مشغول داشته که ناچار در کنار دیگر نهادهای اجتماعی به تأسیس نهاد اوقات فراغت تیز دست یازیده است.اوقات فراغت محصول محصو دوره اندیشی انسان در مورد سرنوشت خود و دوره رهایی از فعالیت های یدی و جمعی می باشد.امروزه دیگر اوقات فراغت یک پدیده جانبی نیست بله فراغت یکی از حوزه های مهم تمدن جدید است که با گسترش خود کم و کیف تولید فرهنگی را هم دگرگون کرده است بنابراین در همه جوامع بشری به آن به صورت یک نیاز واقعی می نگرند،شده و دولت ها سعی دارند با انتخاب الگوهای مختلف به تعریف،تقویت و گسترش آن در میان نسل ها و قشرهای مختلف جامعه بپردازند.

یکی از مهمترین لایه های اجتماعی جامعه ما و هر جامعه ای قشر جوان می باشد که سعی می شود مسائل اوقات فراغت آنها را مورد بررسی قرار دهد.

تحقیق حاضر کوششی است که با هدف شناسایی نحوه گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان جامعه شهری ایران با تأکید بر چگونگی پرداختن آنان به فعالیت های مختلف فراغت صورت گرفته است.امید است نتایج این تحقیق به عنوان تلاشی در مقیاس ملی در سیاست گذاری و تصمیم گیری های مربوط به نوجوانان و جوانان مؤثر واقع شود و به راه کارهای معینی در زمینه هدایت “وضع موجود” به “وضع مطلوب” منتهی گردد.

بیان مسئله:

برنامه ریزی و اجرای سیاست های صحیح و به جا برای نیروی انسانی که جزء سرمایه های ملی شناخته می شود از ضروریات جوامع در حال توسعه می باشد.

آموزش جوانان ایرانی امری ضروری است.جوانانی که به تقدیر و سرنوشت عادت کرده اند،آشنا کردن با مباحث ضروری روزمره بسیار مفید و لازم می باشد.

یکی از مشکلات پایدار جوامع فعلی فراهم آوردن وسایلی است که نیاز به فعالیت های تفریحی سالم و کافی را تضمین نماید.

سعادت فرد و جامعه در گرو آن است که برنامه ریزان(خانواده و دولت)به خصوص در مورد کودکان و نوجوانان به گونه ای حساب شده اوقات فراغت را سازماندهی و برنامه ریزی کنند.

اعم برنامه های فراغتی هدفمند بوده و در قالب کلاسهای آموزشی و فعالیت های جمعی رسمی طراحی شده تا فرد مطابق برنامه ها از آن استفاده نماید.

لذا باید توجه داشت که هر گونه رسیت و الزام آوری می تواند به شدت به روح فراغتی برنامه ها ضربه بزند.اما با توسعه شبکه ارتباطی و فراگیری شبکه آموزشی،نیازها و کنش های رفتاری آنها را هم تحت تأثیر قرار داده است.

توجیه افکار عمومی و کسب حمایت عمومی و ترغیب مردم برای مشارکت و بهره گیری از برنامه های فراغتی ایجاد شده نیز بدون شناخت اهداف برنامه ها و توانایی تبیین آن میسر نیست.دست اندر کاران برنامه های فراغتی باید از ارزشهای قلمرو فعالیتی خود آگاه بوده و در توجیه موثر آنها برای مردم و نهادهای حمایت کننده از تجربه لازم برخوردار باشند.

بدیهی است سیاستگذاری و برنامه ریزی برای رسیدن به وضع آرمانی نیازمند شناخت وضع موجود است یعنی با شناخت گرایشها،نگرشها،تمایلات و علاقه مندی های نوجوانان و جوانان به انواع فعالیت های فراغت،برنامه ریزی و تدارک امکانات لازم برای رسیدن از وضع فعلی به وضع مطلوب ممکن می شود.

لذا با توجه به مباحث ذکر شده نیاز به انجام نظر سنجی در مورد چگونگی گذران اوقات فراغت در شهرستان قزوین،خو را ضروری می نمایاند که با در نظر داشتن سه بخش خانواده،فرد و ارزیابی کلاسهای برگزار شده در مورد اوقات فراغت موضوع مورد ارزیابی قرار گرفت و اولویت های مورد علاقه جوانان در زمن اوقات فراغت مورد بررسی قرار گرفت تا سازمان ملی جوانان به عنوان کمیته هماهنگ کننده دستگاههای اجرائی انجام این نظر سنجی را جزء ضروری ترین برنامه برای خود در نظر گرفت اما آیا تمامی اجزاء به یک میزان از امکانات و وسایل آموزشی بهره مند می شوندآیا عدالت اجتماعی وضعیت را برای تمامی قشرا یکسان ایجاد کرده است.

اوقات فراغت را می توان مهمترین و دلپذیرترین اوقات آمار بشر دانست.این اوقات مستعد است که برای مؤمنان لحظه های نیایش یا معبود،برای عالمان دقایق تعمق و تفکر و برای هنرمندان زمان ساختن و ابداع باشد.در عین حال برای عده ای تیز این اوقات به جای “فراغت” ملال آورترین لحظه هاست.

واقعیت های تاریخی حاکی از آن است که تا مدتها بعد از انصلاب صنعتی کار همراه با استثمار شدید،مجالی برای “فراغت” باقی نمی گذاشت اما به تدریح ساعات کار محدود شد و اوقات فراغت با ابعاد و معانی تازه خود در جامعه شکل گرف از این جهات باید فراغت را پدیده ای متعلق به عصر جدید دانست.

ضرورت و اهمیت تحقیق

صاحب نظرانی چون دومازیه و اوژه و آندرسون اعتقاد دارند که جوامع انسانی به سوی “تمدن فراغت” در حال تحول و حرکت است.به نظر آنان این تحولات توجه زیادی را به چگونگی نوع اشتغال در ساعات فراغت ایجاب می کند و پرداختن به آن روز به روز از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد.به علاوه وجود ضرب المثلهایی چون “بیکاری مادر بیماری است” و “شیطان همیشه برای دستهای خالی کار بدی می یابد” اهمیت توجه به اوقات فراغت و نحوه گذران آن را خاطر نشان می سازند.همچنین به باور برخی از اندیشمندان فعالیت های اوقات فراغت به مانند آییه فرهنگ جامعه می باشد دلالت ضمنی چنین برداشتی آن است که چگونگی گذران اوقات فراغت یک جامعه تا میزان زیادی نشانگر خصایص بارز آن فرهنگ به شمار می رود.دبیرخانه شورای عالی جوان(1374) در کتابچه اوقات فراغت به نقل از فرانسیس دوگه می نویسد:“به من بگویید اوقات فراغت خود را چگونه می گذرانید تا یگویم که شما که هستید و فرزندانتان را چگونه تربیت می کنید.”

پی یر دوگه اعتقاد دارد که :“موجودیت و اصالت فرهنگ بر مبنای فرصت های و اوقات فراغت افرادی که در آن جامعه زندگی می کنند پی ریزی شده است.”

تاگور شاعر نامدار هنری می نویسد:“تمدن های انسانی سرمایه های جاویدانی هستند که از کاشت،داشت و برداشت های صحیح اوقات فراغت تجلی گشته اند.”

بر اساس تعالیم اسلامی اوقات فراغت در دوشادوش اوقات کار قرار داشته و فرصت ارزشمندی هم برای بازیافتن خود و تجلی یافتن بعد معنوی انسان و هم پاسخ دادن به حس کمال جویی انسان می باشد.استفاده از اوقات فراغت مانند گذشته اختصاص به طبقه خاصی نداشته و همه قشرها می توانند از آن استفاده جویند ولی از آنجا که کشور ما در زمره جوان ترین کشورهای جهان با میانگین سنی 16 تا 1 سال قرار دارد از این رو ایجاد امکانات مناسب برای گذران اوقات فراغت و هدایت نوجوانان و جوانان در بهره گیری از این فرصت ها می تواند نقش به سزایی در شکل گیری شخصیت آنان و سازندگی مؤثر جامعه ایفا نماید.

رسیدن به بزرگسالی فرآیندی پیچیده و چند بعدی است که منزلت و نیز منازل قابل شناسایی در حرکت به سوی آن به لحاظ اجتماعی ساخته می شود.بر این اساس تغییرات و تفاوت های پدیدار شناسی گذار از یک گروه به گروه دیگر و از نسلی به نسل دیگر بر تغییرات اندیشی و هنجاری یک جامعه اشاره دارد.زیمنه هایی همچون کاهش اشتغال جوانان،بسط علایق و فرصتهای آموزشی و تحصیلی برای جوانان،اشتغال پاره وقت و اهمیت یافتن اوقات فراغت از جمله زمینه هایی هستند که شرایط جدیدی را پیش روی جوانان قرار داده است لذا تحقیق در زمینه نیازهای نوجوانان و جوانان در میان گروههای سنی،جنسی،تحصیلی و طبقاتی مختلف جوانان در شناخت و پیش بینی اولیت ها،نیازها و آینده نگری آنها و نیز تغییرات اجتماعی و فرهنگی که در معرض آن قرار دارد بسیار مؤثر است.

در برنامه های اوقات فراغت نباید اهداف دولت،شخص و مربیان در ارزشها،تمایلات و اهداف در تعارض باشند.خانواده و سازمانهای دولتی ممکن است بتوانند در شرایطی خاص برنامه های اجباری خود را به افراد تحمیل کنند.

اشتغال مناسب نوجوانان و جوانان به فعالیت های سازنده و سالم به هنگام گذران اوقات فراغت موجب می گردد که آنان قابلیت های فردی خود را نشان داده و استعدادهای ویژه و قدرت خلاقه خویش را ظاهر سازند.

هدفهای پژوهش:

1.شناخت چگونگی گذراندن اوقات فراغت  در نوجوانان و جوانان.

2.جستجو در مورد برنامه ها و کلاس هایی که در تابستان برای نوجوانان و جوانان اجرا می شود.

3.راههای یافتن راه حل های عملی و مؤثر برای پر کردن صحیح اوقات فراغت.

4.تعیین نیازهایی که نوجوانان و جوانان برای پر کردن اوقات فراغت خود نیاز دارند.

5.تعیین نیازهای دانش آموزان برای برنامه ریزی آینده خصوصاً آموزش و پرورش.

6.شناخت مشکلات دانش آموزان و خواستگاههای اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی خانواده های انان با تکیه بر نحوه گذراندن اوقات فراغت.

تأمین و غنی سازی اوقات فراغت = سعادت امروز + سعادت فردا

سؤالات پژوهش

1.چه نوع امکانات جهت گذراندن اوقات فراغت برای نوجوانان وجود دارد؟

2.صدا و سیما در گذراندن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان چه نقشی ایفا می کند؟

3.جایگاه مطالعه کتاب در اوقات فراغت چقدر است؟

4.نوجوانان چه مقدار از اوقات فراغت خود را ورزش می کنند؟

5.در اوقات فراغت چه ورزش هایی را بیشتر انجام می دهید؟

6.در شبانه روز میانگین اوقات فراغت دانش آموزان چقدر است؟

7.آیا برای اوقات فراغت خود برنامه ریزی می کنید؟